ویژگیهای عمومی عصر قاجار
عصر قاجار به عنوان یکی ازمهمترین دوران انتقالی درایران که البته ازمدت طولانی هم برخورداراست(یعنی چیزی حدود135سال)از لحاظ تاریخی بسیارحائز اهمیت است ابتدای عصر قاجار را با مرحله وضعیت نبردهای ملوک الطوایفی وایلیاتی وخان وخانی درایران میتوانیم بدانیم وانتهای آن شروع تمدن جدید وعلوم وفنآوری غرب وارد ایران شده است
دوره قاجار ازچند لحاظ حائزاهمیت است.ازلحاظ سیاسی کشورایران به تدریج وخواه وناخواه درجریان سیاست سریع وتند وهمچنین استعماری جهانی قرارگرفت وعرصه تاخت وتاز قدرتهای اروپایی خصوصاً روسیه وانگلیس شد.
سرانجام ازیک طرف باعث شد که قلمروایران کاهش پیدا کند وازطرف دیگر گروههای طرفداران این دوقدرت درحکومت ایران نفوذ پیدا کنند گاهی اوقات زمامداران ایران طرفداری روس و گاهی طرفدار انگلیس باشند واز طرف دیگراین سیاست بین الملل ورود ایران درمجرای جهانی باعث شد که علم وآگاهی مردم ایران بیشترشود و بیداری نسبت به وقایع روز پیدا کنند که سرانجام به قیامهای پی درپی دراواخردوران قاجارونهایتاً به انقلاب مشروطیت منجرشد.
دربعد نظامی قوای ایران به تدریج روبه تحلیل رفت.آقامحمدخان که توانسته بود با زور و ضرب جنگ کشور ایران را متحد کند. بعد ازآن قوای ایران رو به تحلیل گذاشت دو شکست جنگی را از روس پذیرا شد.قسمتی ازسرزمین را از دست داد افغانستان را از دست داد ودراواخر دوران ناصرالدین شاه عملاً ارتش ایران به یک نظام سوری و وضعی تبدیل شده بود که روز به روز ضعیفترمیشد.تنها نیروی منظم نیروی قزاق بود که توسط روسها تاسیس شده بود و عملاً مجری فرمان روسها بود.
از بعد اجتماعی ازیک طرف نارضایتی در بین مردم زیاد شده بود ازطرفی ورود بهائیت و بابیت به ایران باعث یک رخنه و نفاق در بین مردم شده بود ازطرف دیگر فقروخشکسالی و همچنین صنایع ایران در برابر واردات محصولات اروپایی به شدت تهدید میشد واز سویی دیگر مردم بتدریج با علوم آشنا وبیدارمیشدند و همین امر باعث میشد نارضایتی خود را اعلام کنند.
همچنین حضوربرخی از روشنفکران ومبارزین مثل جمالالدین اسدآبادی دراین بیداری بسیارموثربود بهعلاوه ازنظراجتماعی تاسیس روزنامه که اولین آن کاغذ اخباربود وبعد روزنامه وقایع اتفاقیه و روزنامههای دیگرکه در خارج ازکشور هم منتشرمیشد باعث میشد که مردم به وقایع وعلوم جدید اطلاع بیشتری پیدا کنند.
از نظرمذهبی اتحاد بین روحانیت وحکومت ازهم گسیخته شده بود و نارضایتی فراوانی وجود داشت ودرسال 1306 ه.ق میرزاحسن شیرازی حکم تحریم تنباکو را صادرکرد و روحانیت و حکومت با یکدیگر درگیربودند همچنین روشنفکران هم بخصوص بعد ازمرگ ناصرالدین شاه فعالیت زیادی داشتند درانقلاب مشروطیت هم روشنفکران و هم روحانیت نقش مهمی را ایفا کردند.
اقتصاد ایران ضعیف شده بود وکارآیی خود را ازدست بود.مرزهای کشور هم کوچک شده بود.از یک طرف پولدوستی ، بیبندوباری ومقام بخشی وظلم وستم بیش ازاندازه خاندان قاجار باعث شده بود تا نفرت شدیدی ازاین خانواده پیدا شود که همین امرهم درسقوط آنها موثربود به هرحال بیقیدی و بیاطلاعی خاندان قاجارسرانجام باعث شد این حکومت با کودتای رضاشاه تضعیف شود و درسال1304 ه.ش بهوسیله رضاشاه و مجلسی موسسانی که خودش دستورداده بود سرنگون شد ومنقرض گشت درضمن به جز بعضی ازرجال حکومتی که مثل میرزاتقی خان امیرکبیر، عیسی قائم مقام فراهانی ، میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی اکثراً افراد بی کفایت وبی لیاقت ودست نشانده خارجی بودند که بیشتر به فکرخوش خدمتی کردن به دول خارجی و همچنین تحمیق مردم ایران و بی خبرنگهداشتن پادشاه بودند که ازجمله اینها میتوانیم به حاجی میرزاآغاسی صدراعظم محمدشاه ، میرزاعلی اصغرخان اتابک صدراعظم ناصرالدین شاه ومیرزاعبدالمجید میرزا عین الدوله صدراعظم مظفرالدین شاه و همچنین میرزاآقاخان نوری نام ببریم که بحث کردن درمورد این افراد خیانتهای آنها را آشکارمیکند.