صنعت

حاجى مهدیقلى خان مخبرالسلطنه پسر علیقلىخان   مخبرالدوله پسر رضا قلى خان هدایت. در حدود چهارده سالگى براى تحصیل به برلینمسافرت کرده در خانوادة یکى از پروفسورهاى مستشرق به نام دیتریش که عربى دان بودهاست توقف کرد و مدت نه سال در برلین مشغول تحصیل بود و پس از آن به ایران مراجعتکرد. اول در تلگرافخانه مستخدم و بعد در حدود 1315 رئیس گمرکات آذربایجان گردید
در حدود سال1319 با آقا میرزا على اصغرخان اتابک اعظم سفر مفصلى به اروپا وآمریکا و چین و ژاپن و هند نمود. بعداز مراجعت از این سفر مدتى بى شغل و مشغولتالیف کتاب فوائد الترجمان که مکالمه و لغت زبان فرانسوى است و کتاب دیگر که راجعبه جغرافى است بود. به زبان آلمانى مسلط بود و انگلیسى را هم مى دانست
دراواخرسلطنت مظفرالدین شاه یعنى 1322 رئیس مدرسه نظامى تهران گردید. وى از اشخاصىبود که در زمان مظفرالدین شاه همیشه در پى فرصت براى بیدار کردن مردم بود.در سال 1326 به حکومت آذربایجان منصوب و در همان سال که مجلس توپ بسته شد همراهیهاى زیادبا ملیون تبریز کرده خود به برلین مسافرت نمود و قریب یک سال در آنجا اقامت داشته وپس از غلبة ملیون و فتح تهران به اصرار و درخواست خود آذربایجانیها دومرتبه والىآذربایجان شددر سال 1335 از تهران به سمت وکالت در مجلس چهارم انتخاب گردید ودر سال 1336 در کابینة شاهزاده عبدالمجید میرزاى عین الدوله وزیر عدلیه شد

شیخ محمد خیابانى در سال 1297 هجرى قمرىدر خامنه از توابع تبریز به دنیا آمد . مدتى در روسیه در تجارتخانه پدرش مشغول کاربود. در زمان محاصره تبریز توسط قشون محمدعلیشاه , جزو مجاهدین مدافع شهر بود. دردوره دوم مجلس شوراى ملى از تبریز به مجلس راه یافت و عضو حزب دمکرات بود.پس ازبستن مجلس به روسیه و سپس به تبریز آمد, بعداز انقلاب 1917 در روسیه , فرقه دمکراترا فعال نمود. درزمان حضور قواى عثمانى در تبریز مدت دو ماه در زندان بود
خیابانى از مخالفین سرسخت امضا قرارداد خائنانه ایران و انگلیس توسط انگلو فیل معروف وثوق الدوله صدراعظم وقتبود. پس از امضا این قرارداد اعتراضات گسترده اى بویژه در بخشهاى شمالى ایران بوقوعپیوست, از جمله قیام دمکراتهاى آذربایجان به رهبرى خیابانى. این قیام در سال 1338قمرى(1920 میلادى) با خدعه ونیرنگ و تا حدودى برآورد غلط دمکراتها که حاکم منتصبتهران یعنى مخبرالسلطنه را علیرغم ارتباطاتش با نیروهاى مرتجع و قزاق و انگیس بهشهر راه دادند, بطرز وحشیانه اى سرکوب گشته و خیابانى بطرز فجیعى به قتل رسید

 

میرزا یونس معروف به میرزا کوچک, فرزند میرزابزرگ در سال 1298 در رشت متولد شد.تحصیلات خود را در مدرسه حاجى حسن و مدرسه جامعرشت انجام داد. مدتى در روسیه بود.جزو مجاهدین گیلان بود که قزوین و تهران را فتحکردند
سیاست هاى ضدملى حکومت مرکزى و همچنین مداخلات انگلیس در امور ایران وقرارداد خائنانه ایران و انگلیس میرزا کوچک خان را به ایجاد جنبش جنگل واداشت.جنبش جنگل متشکل از سه فراکسیون میرزا, حزب کمونیست و طرفداران احسان الله خان بود.تا زمانى که این سه فراکسیون همکارىمىکردند جنبش جنگل با موفقیت درتمام گیلان و بخششرقى مازندران تا بابل را اداره مىکردند.اما بعدها بین این سه فراکسیون اختلافافتاد که علت اصلىآن از یک طرف افراطیگرى گروه احسان الله خان و از طرف دیگر بىتوجهى کوچک خان به نیروهاى حکومت مرکزى و همچنین انگلیسىها که مىخواستند از طریقگیلان به شوروى تازه تاسیس شده نیرو گسیل نمایند بود
در اواسط 1921 میرزا کوچکخان متحدین سابق خود کمونیستها را در رشت و انزلى سرکوب نمود. که به قتلحیدرعمواوغلى انجامید. سپس کارش به درگیرىبا متحد دیگرش خالوقربان که اینک با قواى دولتى همکارى مىکرد کشیده شد. ایندرگیریها جنبش جنگل را کاملا تضعیف کرده و باعث پراکندگى نیروهاى آن و خالى شدن آناز پشتیبانى توده اى گشت. حکومت مرکزى از این فرصت استفاده نمود و با ارسال قشون بهفرماندهى رضاخان به گیلان باقیمانده نیروهاى جنگل را تار و مار نمود. میرزا کوچکخان که زخمى شده بود در مسیر حرکت به سمت خلخال از شدت سرما جان داد, و کسانى کهجسدش را پیدا کردند, سرش را بریده و تحویل مقامات دولتى دادند